Het vlees kronkelt en de rups kruipt

De choreografie "Simple Machines" van Ugo Dehaes weerspiegelt op satirische wijze de huidige digitale maatschappij.

Het kraakt, kraakt en piept. Er staat een doos op de tafel, daarin beweegt een bruine, skeletachtige figuur heen en weer, hij probeert op te staan maar het lukt niet. Naast de doos ligt een roze, ondefinieerbare massa, vlezig en glibberig. Het zou een menselijk orgaan kunnen zijn. Dit ding beweegt ook - of probeert het tenminste - alsof het ergens heen wil rennen. Een eindje verderop beweegt een kartonnen doos zorgeloos over de tafel.
Verantwoordelijk voor deze absurde wezens en omstandigheden is Ugo Dehaes, een Belgische danser en choreograaf wiens voorstelling "Simple Machines" dezer dagen in het Vorstadttheater te zien is. Wat hij heeft opgezet is een choreografie waarin machines de hoofdrolspelers zijn. "Ze werken gratis voor me, hebben niet veel ruimte nodig, zijn flexibel wat tijd betreft," legt hij uit aan zijn publiek. Perfect voor vandaag, nu alles goedkoper en sneller moet.

Eens boos, eens schattig

Dehaes pakt een andere doos en pakt een ander schepsel uit. Het lijkt op een overmaatse rups. Walgelijk? Als de kunstenaar zijn zin krijgt, nauwelijks: "Mijn babyrobot," zegt hij teder, terwijl hij zachtjes over de rug van het ding aait en het tenslotte voorzichtig op tafel legt. In de loop van de voorstelling doen dansende mieren, twee omhelzende vingers en vijf tentakels die van boven naar beneden hangen, mee als gesynchroniseerde dansers. Allemaal "gewoon" machines, natuurlijk. Maar het verbazingwekkende is: afhankelijk van het gebaar zijn juist deze machines in staat verschillende emoties uit te drukken. Als ze snel en energiek bewegen, lijken ze boos; als ze daarentegen zachtjes bewegen en dichter bij elkaar komen, lijken ze bijna een beetje schattig. Bijna.
Wat er grotendeels walgelijk, verontrustend en verontrustend uitziet en donderdag in de zaal tot verbaasde reacties leidde, vertegenwoordigt in principe niets anders dan de huidige samenleving - weliswaar op een nogal vertekende manier.
In principe zijn het die machines die elke dag onder ons leven, werknemers vervangen, ons vergezellen in de vorm van smartphones en laptops, en uiteindelijk kunnen we ons ons leven zonder hen nauwelijks voorstellen. Op de vraag van BaZ bevestigt de kunstenaar dat het zijn bedoeling is om de digitale wereld van vandaag te weerspiegelen: "Ik laat de robots de kunstenaars zijn in mijn show. De productie is een spiegel van onze huidige wereld, waarin de technologie de arbeiders vervangt. Ik ga opzettelijk een stap te ver."

Mens en machine versmelten

In zijn productie laat Ugo Dehaes mens en machine in elkaar overvloeien en hun grenzen zo goed als verdwijnen. Dit lijkt te lukken: Plotseling aait iemand uit het publiek dat rond de toneeltafel zit een bewegende doos. Wat zegt u? Raken wij mensen er echt zo snel aan gewend om met machines samen te leven?
Wat het publiek betreft, de leeftijdsgrens voor de voorstelling is twaalf. Met een goede kennis van het Engels - Ugo Dehaes spreekt geen Duits - is het zelfs aan te bevelen voor kinderen vanaf acht jaar. Maar er was geen enkel kind in het publiek op donderdag. Alleen jongeren - voornamelijk in schoolklassen - vonden hun weg naar het theater.
Dit is misschien niet verwonderlijk, aangezien de productie oorspronkelijk niet voor kinderen was bedoeld. De kunstenaar kwam op het idee om de voorstelling open te stellen voor een zeer jong publiek via zijn zevenjarige dochter. "Ze was gefascineerd door mijn machines," zegt hij en is ervan overtuigd dat dergelijke figuren een onschuldiger effect hebben op kinderen dan op volwassenen: "Waar ik een alien of een walgelijk stuk vlees zie, zien kinderen een mooie roze en een dier om te aaien."
In "Simple Machines" toont Ugo Dehaes in feite de ontwikkeling van de technologie en de dimensies die ze kan aannemen. Waar hij met zijn parodie indirect op wijst - opzettelijk of onopzettelijk - zijn de gevaren die juist deze ontwikkeling met zich meebrengt: Wij gaan gevoelens aan die er in werkelijkheid helemaal niet zijn en bouwen relaties op met voorwerpen die levenloos zijn. U kent misschien wel die elektronische pluchen speeltjes voor huisdieren - of het nu gaat om puppies, kittens of pony's. Ze gedragen zich als echte dieren, maar ze hebben niets te maken met deze vreemde wezens uit Eenvoudige Machines. Of niet?