De spannendste ontdekking
‘Women’ van Ugo Dehaes

Het is wel een beetje een voorstelling voor durvers. Hier geen brave choreografie op muziek.Women toont 8 vrouwen tussen 30 en 60, van verschillende nationaliteiten. Ze geven zich, met heel hun lijf en al hun armen. Hun eigen adem zorgt voor het klankdecor. Of hoe hijgen, zwaar ademen en kreunen toch bijna een liedje worden.

Ugo Dehaes zat een paar jaar op P.A.R.T.S. werkte daarna een tijd lang als danser voor Meg Stuart, en richtte in 2000 met Charlotte Vanden Eynde een eigen structuur op: Kwaad bloed. We herinneren ons hun voorstelling Lijfstof, waar lichamen iets anders werden dan wat we dachten te kennen. Later ontwikkelde hij ook in zijn eentje een rits eigen producties, maar hij blijft ook tot op vandaag als performer actief bij choreografen als Arco Renz en Emil Hrvatin.

Met Women, een voorstelling die hij als artist in residence maakte in het STUK, kiest hij voor kwetsbare vormen van vrolijkheid. Het is een vernuftige choreografie waarin performers ook loos mogen gaan, de beweging mogen uitvoeren zoals die bij hun lichaam en denken past. Daardoor is er veel te zien. We vonden het prettig om te zoeken naar verschillen, te botsen op overeenkomsten, te kijken, te luisteren, om zo een beeld te vormen van wie ze zijn, om er hele verhalen bij te denken.

Wie bereid is om zich mee te laten voeren, maakt iets mee. Een wervelend frivole trip die je eigen verbeelding op gang brengt. Een zichzelf relativerend stukje dans dat verrast in zijn eigenzinnigheid.

Women van Ugo Dehaes/Kwaad Bloed/STUK op 1 september in het Kaaitheater.

- Griet Opdebeeck
-- volledig artikel -- Theaterfestival selecteert twaalf producties die u niet mag missen, deze krant gaat een stapje verder
vijf keer goed prijs volgens ‘de morgen’

Het is natuurlijk een onmogelijke opdracht: het beste kiezen dat het voorbije seizoen op onze podia te zien was. Omdat het beste niet bestaat, en objectiviteit in het kijken naar kunst evenmin. Maar toch heeft een jury van vijf deskundigen een selectie gemaakt van twaalf producties die u volgens hen niet had mogen missen. De Morgen gaat een stap verder en reikt binnen dat aanbod haar eigen hoogst bediscussieerbare prijzen uit. Persoonlijke keuzes, binnen eigenzinnige categorieën.Door Griet Op de Beeck

And the winners are...

Zoals elk jaar trekt het theaterfestival een nieuw podiumseizoen op gang. Tot en met drie september kan u in verschillende theaters in Brussel terecht voor een uitgebreid programma. De selectie van Kamerlid Eva Brems (Groen!), Valentijn Dhaenens van SKaGeN, Pietjan Dusee van Productiehuis Brabant, Eddie Guldolf van C-Mine Genk en journaliste Sarah Van Kersschaever vormt de corebusiness.

Daar voegde de festivalleiding een fijn parallellelprogramma aan toe. Circuit X toont projecten van vijf jonge en minder bekende artiesten: als u er eentje wil gaan bekijken is Still Standing You van Pieter Ampe en Guilherme Garrido een absolute aanrader. Er is ook een tentoonstelling over podiumfotografie, de Prijs van de Vlaamse Gemeenschap voor Podiumkunsten wordt uitgereikt, academicus Pascal Gielen opent met the State of the Union, en er is nog.

Om in dat stevige aanbod enige bomen door bossen te blijven zien, en omdat er niks leukers is dan prijzen uitreiken, vindt u hier een overzicht van de naar ons gevoel vijf opmerkelijkste prestaties in specifieke, speciaal voor de gelegenheid in het leven geroepen categorieën.

De beste acteerprestatie

Lies Pauwels in ‘Freetown’

De Nederlandse kranten waren er nòg wilder van dan wij, maar deze voorstelling van het in zijn voortbestaan bedreigde Dood Paard is het inhalen zeker waard. Rob de Graaf keek naar de film Vers le sud van Laurent Cantet en schreef een nieuwe tekst over drie westerse vrouwen die in een West-Afrikaans land op zoek gaan naar cocktails, witte stranden en zwarte mannen die aandacht, gesprekken en seks in de aanbieding hebben voor wie bereid is daar een zachte prijs voor te betalen.

Een klein zakje op driekwart van de voorstelling niet te nagelaten, staat Freetown er helemaal. Omdat simpele concepten heel sterk kunnen werken, zoals dat decor en de vondst met de kostuums. Omdat het een bij momenten geweldig geestige tekst is. En vooral: omdat er ontzettend goed wordt gespeeld door de dames. Manja Topper en Ellen Goemans doen dat uitstekend, maar we vielen echt achterover van onze eigenste Lies Pauwels.

Ze viel al op toen ze destijds samenwerkte met Arne Sierens en Alain Platel, in die trilogie (Moeder en kind, Bernadetje, Allemaal indiaan) die we met zijn allen nooit meer zullen vergeten: die wilde blonde op en top vrouw in dat aanstekelijke Gents. Nadien speelde ze bij tal van gezelschappen, en maakte ze eigen producties in binnen- en buitenland.

Als actrice is zij zo iemand waar je helemaal voor valt of niet, wat altijd pleit voor een artiest. Eentje die zich totaal geeft, die een graad van schaamteloosheid heeft bereikt die acteerprestaties alleen ten goede kunnen komen, die opgaat in de fictie zonder zichzelf ook maar een moment te verliezen. In Freetown weert ze zich naast twee Nederlandse collega’s in keurige jou’s en jij’s. Even voelt dat vreemd, maar in geen tijd is het alsof ze nooit anders deed. Ze brengt als vanzelf de humor in de tekst naar boven, en maakt de pijnlijke leegte, de grote zoektocht naar nabijheid en geluk, schrijnend voelbaar. Grote klasse. Haar nominatie voor de Colombina-prijs onlangs was dan ook geheel terecht.

Freetown van Dood Paard, van 31 augustus tot en met 2 september in de Kaaitheaterstudio’s.

Het sterkste regieconcept

Bart Meuleman met ‘Gregoria’

Bart Meuleman is een van de meest oorspronkelijke regisseurs in ons podiumlandschap. Misschien omdat hij ook nog schrijver is, en dichter, en muziekkenner, en zelfs speler - nu en dan. In ieder geval omdat hij op een volstrekt unieke manier naar de wereld kijkt, omdat hij diep denkt, van alles weet, zichzelf oeverloos in vraag stelt, omdat hij theater elke keer opnieuw totaal heruitvindt. Dat laatste is zo’n zinnetje dat promogewijs veel vaker wordt gebruikt dan ook waargemaakt in de praktijk. Maar Bart Meuleman doet dat echt. Jaren geleden met zijn eigen gezelschap De Zweep, later als freelanceregisseur bij onder meer Antigone en NTGent, en nu als vaste kracht in Het Toneelhuis.

In Gregoria, een KVS-productie, gaat hij aan de slag met de onafgewerkte roman waarin Maurice Gilliams verslag uitbrengt van de start van de benauwende relatie met zijn eerste vrouw. Meuleman maakt heftige keuzes, en doet wat eigenlijk not done is op een scène. We houden van dat soort gevaar. Dat er delen van het publiek afhaken om die reden is niet ondenkbaar, maar wij hebben er alvast erg graag naar gekeken.

Dat heeft bovenal te maken met zijn regieconcept. Hij laat Herman Gillis, het hoofdpersonage, in voice-over, trouw aan Gilliams' taal, het verhaal vertellen. De cast speelt. Soms illustreren ze letterlijk wat de verteller zegt, met bij momenten een komisch effect. Soms vervolledigen ze met hun scènes de plotlijn. Soms gaan ze er stevig over. En altijd spreken ze een dialect dat schril contrasteert met de zachtmoedige, literaire stem uit de hemel. Gewaagd, maar het werkt.

Bovendien heeft Meuleman bijzonder gecast. Prille twintigers, vers getrouwd, laat hij spelen door rijpere acteurs. Mannen laat hij overtuigend vrouwenrollen op zich nemen. Dat is niet alleen geestig, dat maakt het ook allemaal schrijnender, wranger en vuiler. En dat geheel plaatst hij in een monumentaal decor en ondersteunt hij met een ongewone soundscape. Theater zoals een mens het echt nooit eerder zag.

Gregoria van Bart Meuleman/KVS/RoTheater op 26 en 27 augustus in de grote zaal (Bol) van de Koninklijke Vlaamse Schouwburg.

De mooiste instantklassieker

‘En Atendant’ van Rosas

Er zijn er die vinden dat ze het nu wel gezien hebben, wat Rosas te bieden heeft. Daar kunnen wij niet bij. Risico’s blijven nemen, andere wegen durven in te slaan, en toch bijna elke keer een niveau halen waar een mens eigenlijk alleen maar ontzag voor kan hebben. Je moet het maar doen. Anne Teresa De Keersmaeker is er zo eentje. Al meer dan twintig jaar zelfs, geliefd en bejubeld door veel dansminnend volk uit binnen- en buitenland.

Met En Atendant leverde ze weer eens een instantklassieker af. Zo’n productie waar je van weet dat ze ook over twintig jaar nog adembenemend zal zijn. En we waren er niet eens bij toen de voorstelling op het binnenplein van het celestijnenklooster in Avignon in première ging, met als enige licht dat van de ondergaande zon. Dat moet pure magie geweest zijn. Het geruis van platanen in de wind, dansers met hun voeten in de aangeharkte aarde, het zwart van de kostuums dat langzaam één wordt met de vallende nacht.

Dat zo’n dansproductie ook in een schouwburg helemaal overeind blijft, pleit alleen maar nog meer voor de choreografie. In subtiele stilte en op oude muziek - ars subtilior heet het genre - live uitgevoerd door een beperkte bezetting, bewegen de dansers. Grillig, soms, in harmonie met de muziek. Eenvoudig, soms, als om beweging opnieuw uit te vinden. Heftig, soms, alsof het op leven en dood is, zoals dat tijdens de 14de eeuw, het tijdperk van deze muziek, schering en inslag was. Vloeiend, soms, alsof veel lichamen samen één zijn, speciaal voor ons die zitten te kijken.

Het is een voorstelling die vol geheimen lijkt te zitten, die zich maar mondjesmaat, en nooit helemaal laten ontcijferen. Een ritueel dat zich voltrekt waar je als bevoorrecht mens deel van uit mag maken. Een bezwerend schilderij in wording dat je voortdurend tot stilstand dwingt. Even goed kijken naar dit ene beeld, diep denken, totaal laten binnenkomen. En dan: verwondering. Troost. Passie. Verdriet. Het zit er allemaal in. En Atendant is mooi, en zo veel meer.

En Atendant van Rosas op 2 en 3 september in het Kaaitheater.

De meest intrigerende tekstbewerking

Jürgen Delnaet met ‘Berckmans’

Het zijn allebei intrigerende figuren: zowel Jürgen Delnaet als JMH Berckmans. Daar moest een mooie productie van komen, deel van een drieluik overigens, dat hij samen met Lucas Vandervost maakte bij De Tijd.

U kent hem waarschijnlijk van zijn hoofdrol in de film Aanrijding in Moscou, of van zijn werk bij tal van theatergezelschappen. Jürgen Delnaet is een ongewoon acteur. Alsof het zich allemaal in zijn hoofd afspeelt, en wij het evengoed tot op de laatste rij haarfijn voelen, wat hij te melden heeft. Hij durft diep te gaan, is een toonbeeld van integerheid, een intelligente speler ook. Het verbaast ons geenszins dat net zo iemand zich verwant voelt met JMH Berckmans, de schrijver die van aan de zelfkant zijn wereld beschrijft: zijn wereld van drank, kots, honger, miserie, grote theorieën en nog grotere eenzaamheid. Hij was bipolair en ging gebukt onder allerlei dwangmatigheden, hij kende armoede van binnenuit, maar schreef ondertussen toch maar mooi een bijzonder oeuvre bij elkaar.

Jürgen Delnaet is niet de eerste die met zijn werk aan de slag ging in het theater. De Koe maakte jaren geleden het prachtige en hilarische De menagerie van schamele drie. Guy Dermul gebruikte het voorbije seizoen nog teksten van Berckmans in zijn voorstelling Barakstad voor KVS. Maar in deze productie krijg je wel een heel fascinerend portret van de schrijver. Delnaet las alle boeken van voor naar achter en weer terug, en selecteerde stukjes, zinnetjes die hij heen en weer springend knipte en plakte, zonder zich veel aan te trekken van keurige verhaallijnen. Het komt de tekst en het portret alleen maar ten goede.

De toon zit helemaal juist. Het spelen is op een gewaagde manier naar binnen gekeerd. En toch prikkelt deze bewerking, omdat ze ontregelt én doet lachen. Omdat ze een Berckmans toont die op een ontroerende manier vecht met dit leven, en met zijn eigen hoofd. Het is een hommage aan de schrijver, een portret van de speler, een voorstelling van een maker die het helemaal begrepen heeft.

Berckmans van Jurgen Delnaet/De Tijd op 25 en 26 augustus in het Kaaitheater.

De spannendste ontdekking

‘Women’ van Ugo Dehaes

Het is wel een beetje een voorstelling voor durvers. Hier geen brave choreografie op muziek.Women toont 8 vrouwen tussen 30 en 60, van verschillende nationaliteiten. Ze geven zich, met heel hun lijf en al hun armen. Hun eigen adem zorgt voor het klankdecor. Of hoe hijgen, zwaar ademen en kreunen toch bijna een liedje worden.

Ugo Dehaes zat een paar jaar op P.A.R.T.S. werkte daarna een tijd lang als danser voor Meg Stuart, en richtte in 2000 met Charlotte Vanden Eynde een eigen structuur op: Kwaad bloed. We herinneren ons hun voorstelling Lijfstof, waar lichamen iets anders werden dan wat we dachten te kennen. Later ontwikkelde hij ook in zijn eentje een rits eigen producties, maar hij blijft ook tot op vandaag als performer actief bij choreografen als Arco Renz en Emil Hrvatin.

Met Women, een voorstelling die hij als artist in residence maakte in het STUK, kiest hij voor kwetsbare vormen van vrolijkheid. Het is een vernuftige choreografie waarin performers ook loos mogen gaan, de beweging mogen uitvoeren zoals die bij hun lichaam en denken past. Daardoor is er veel te zien. We vonden het prettig om te zoeken naar verschillen, te botsen op overeenkomsten, te kijken, te luisteren, om zo een beeld te vormen van wie ze zijn, om er hele verhalen bij te denken.

Wie bereid is om zich mee te laten voeren, maakt iets mee. Een wervelend frivole trip die je eigen verbeelding op gang brengt. Een zichzelf relativerend stukje dans dat verrast in zijn eigenzinnigheid.

Women van Ugo Dehaes/Kwaad Bloed/STUK op 1 september in het Kaaitheater.